„Strona bierna” to jedno z tych haseł, które niejednego adepta języka angielskiego przyprawiają o mdłości. Chyba tylko tryby warunkowe mogą konkurować z nią o miano najmniej wdzięcznego zagadnienia. Jeśli również Cię mdli, koniecznie przeczytaj dzisiejszy tekst. Gwarantuję, że poczujesz się lepiej.
ANGIELSKI JAK MATMA
Bo nie jest to wcale aż tak trudny temat. Zawsze powtarzam moim uczniom, że angielski (inne języki zresztą też) jest trochę jak matematyka – często wystarczy znać wzór i podstawiać do niego odpowiednie dane. Tak właśnie jest w przypadku strony biernej.
No tak, powiesz, matematyka, ale przecież jest mnóstwo wyjątków, które czynią wszystko dużo bardziej skomplikowanym. Zgoda, trochę się ich znajdzie, ale nie zmienia to faktu, że opanowanie podstawowych „wzorów” pozwoli Ci na budowanie poprawnych zdań w większości sytuacji. A o to przecież wszystkim nam chodzi.
W przypadku strony biernej, oprócz wzoru do podstawiania nieodzowna jest jeszcze jedna rzecz – znajomość czasów. Nie mówię tu od razu o tym, żeby nigdy nie mylić się na przykład przy stosowaniu Present Perfect. Chodzi bardziej o to, by być w stanie rozróżniać poszczególne czasy od siebie i wiedzieć jak się je tworzy. Potem już jest naprawdę z górki.
PASSIVE – A NA CO MI TO?
Jak być może pamiętasz ze szkoły, strona bierna (po angielskiemu passive voice) powstaje przez odwrócenie pozycji podmiotu i dopełnienia w zdaniu. Tak więc zamiast powiedzieć „Kupiłem strusia.”, powiem „Struś został kupiony przeze mnie.” Po angielsku robimy dokładnie to samo – zdanie „I bought an ostrich” zamienia się w „An ostrich was bought by me”.
„A po co to?”, zapytasz pewnie, bo może się wydawać, że forma ta nie jest nam do niczego potrzebna. I tutaj się mylisz, czytelniku drogi – wbrew pozorom jest to bardzo przydatna i stosowana w wielu różnych językach konstrukcja. Jak za chwilę zobaczysz, również w angielskim odgrywa ona bardzo ważną rolę.
Przede wszystkim dzięki jej użyciu nasza wypowiedź brzmi bardziej oficjalnie i obiektywnie. Dlatego bardzo często spotykamy ją w oficjalnych dokumentach, instrukcjach, ogłoszeniach czy w mediach. Kilka przykładów:
The conference has been organized by the United Nations. (Konferencja została zorganizowana przez ONZ.)
The legs of the couch should be attached to the frame by screws. (Nogi kanapy powinny zostać przytwierdzone do ramy za pomocą śrub.)
The accused is charged with the theft of a frankfurter sausage. (Oskarżonemu stawia się zarzut kradzieży parówki.)
Passive przydaje się też również, kiedy wykonawca danej czynności nie jest nam znany lub gdy jest na tyle oczywisty lub nieważny, że nie ma konieczności wspominania o nim. Czasami możemy też celowo użyć strony biernej, kiedy nie chcemy z jakiegoś powodu wspomnieć, o kogo chodzi. Na przykład:
The car was repaired. (Samochód został naprawiony.) Oczywiste jest, że auto naprawił mechanik, nie zawsze jest więc konieczność wspominania o nim.
My bike has been stolen! (Mój rower został skradziony!) Martwimy się, że ktoś przywłaszczył sobie nasz pojazd, ale niestety nie wiemy, kim był ów niegodziwiec.
The room has been cleaned so you can use it. (Pokój został posprzątany, więc możecie z niego korzystać.) Nieważne, kto to zrobił, ważne, że pokój już jest czysty.
The glass has been broken. (Szklanka została potłuczona.) Dzięki temu nie musimy się przyznawać, że to my stłukliśmy szklankę.
ZAPOMNIJ O ZAMIANIE CZASÓW
A teraz skup się, bo mam dla Ciebie jeszcze jedną bardzo istotną informację, dzięki której Twoje rozumienie tematu strony biernej już nigdy nie będzie takie samo. Jest to prosta prawda, która umyka wielu uczącym się i sprawia, że zagadnienie to wydaje im się o wiele trudniejsze niż jest w rzeczywistości. Oto ona:
Zamiana strony czynnej na bierną (i vice versa) nigdy nie wiąże się ze zmianą czasu.
Czas zawsze pozostaje ten sam. Przykładowo, jeśli zdanie w stronie czynnej jest w czasie Present Continuous (I’m eating a sandwich – Jem kanapkę), w stronie biernej będzie w tym samym czasie (A sandwich is being eaten by me. – Kanapka jest jedzona przeze mnie). Oczywiste, prawda? Niestety nie dla wszystkich.
Wiele osób myli stronę bierną z innymi zagadnieniami gramatycznymi (przede wszystkim z mową zależną), w przypadku których zmiana czasu jest koniecznością. Dlatego uświadomienie sobie prostego faktu, że w stronie biernej czas będzie zawsze taki sam jak w czynnej, jest naszym kluczem do sukcesu.
NAUCZ SIĘ WZORU
Ok, przejdźmy do meritum, czyli do wspomnianego wcześniej wzoru na stronę bierną. Here it is:
STRONA BIERNA = BE (W ODPOWIEDNIEJ FORMIE) + TRZECIA FORMA DANEGO CZASOWNIKA
Jak widzisz, zmienia się tylko jedna rzecz – forma czasownika „be”. Może to być na przykład „is”, „was”, „has been” albo „were being”, w zależności od czasu, osoby i liczby, które stosujemy.
Do tego dochodzi trzecia forma czasownika, która może być regularna (z końcówką -ed) lub nieregularna, ale dla danego wyrazu będzie taka sama we wszystkich czasach strony biernej. Dla przykładu, jeśli mamy czasownik „write”, strona bierna z tym czasownikiem zawsze zawierała będzie jego trzecią formę – „written”. Może to być więc na przykład „is written”, „had been written” czy „will be written”.
Dlatego, aby opanować to zagadnienie, wystarczy zapamiętać odpowiednią formę strony biernej dla każdego czasu. Pomoże nam w tym poniższa tabelka, w której zamieściłem odmianę nieregularnego czasownika „do”:
| CZAS | STRONA CZYNNA | STRONA BIERNA |
| Present Simple | do/does | am/is/are done |
| Past Simple | did | was/were done |
| Present Continuous | am/is/are doing | am/is/are being done |
| Past Continuous | was/were doing | was/were being done |
| Present Perfect | have/has done | have/has been done |
| Past Perfect | had done | had been done |
| Future simple | will do | will be done |
| Czasowniki modalne | can do | can be done |
| Bezokolicznik | do | be done |
| Forma „gerund” | doing | being done |
Przykładowo, spróbujmy zamienić na stronę bierną zdanie „They were building a road”. Najpierw musimy zidentyfikować czas, z jakim mamy do czynienia – jest to Past Continuous (was/were + -ing). Następnie odwracamy kolejność wyrazów – dopełnienie ze zdania czynnego („a road”) staje się podmiotem, czyli wskakuje na początek zdania. Teraz już możemy podstawić dane do wzoru dla Past Continuous z tabelki powyżej – A road + was + being + built (trzecia forma czasownika „build”) = piękne zdanie „A road was being built” („Droga była budowana”). Voila!
Tak samo postępujemy w przypadku pozostałych czasów.
NIE ZAPOMNIJ TEŻ, ŻE…
Jeżeli koniecznie chcemy wspomnieć o wykonawcy czynności, możemy to zrobić także w stronie biernej. Używamy do tego przyimka „by” („przez”). Tak więc, jeśli czujesz się w obowiązku wspomnieć, kto budował drogę z powyższego przykładu, powiedz tak:
The road was being built by some construction workers.
Pamiętaj też, że nie wszystkie zdania dadzą się przekształcić na stronę bierną. Tak samo jest zresztą w naszym języku. Mogę powiedzieć „On wchodzi do domu”, ale „Dom jest wchodzony przez niego” już raczej nie. Analogicznie w angielskim – „I’m walking into the house” jest ok, ale „The house is being walked into by me” już nie. 🙂
Na koniec trochę niezgrabne, acz poprawne gramatycznie zdanie na zachętę:
I hope that after reading this text the passive voice will be understood, memorized and often used by you. (Mam nadzieję, że po lekturze dzisiejszego tekstu strona bierna będzie przez Ciebie zrozumiana, zapamiętana i często używana). 🙂
No i oczywiście jak zwykle zapraszam Cię do spróbowania swych sił w teście na dole strony.
Zachęcam Cię też do subskrybowania mojego Newslettera (tutaj). Znajdziesz w nim informacje o nowych wpisach oraz wiele przydatnych wskazówek i pomocy językowych. Pamiętaj też o mojej stronie na Facebooku (tu).
Serdecznie zapraszam Cię też do spróbowania wspólnej nauki ze mną za pomocą mojej autorskiej metody – OPIEKI LEKTORSKIEJ (kliknij, by dowiedzieć się więcej). Jest to system nauki korespondencyjnej, dzięki któremu możesz robić szybkie postępy bez konieczności umawiania się na spotkania z lektorem. Kiedy się zapiszesz, zostanę Twoim osobistym językowym opiekunem i wspólnie pracować będziemy nad podnoszeniem Twojego poziomu językowego.
Pamiętaj też o mojej ofercie pogotowia językowego (tutaj), które może Ci się przydać, gdy potrzebujesz szybkiej pomocy z angielskim.
Poniżej wspomniany test na sprawdzenie opanowania tego zagadnienia. Spróbuj poprawnie przetłumaczyć na angielski przynajmniej 6 z 8 poniższych zdań. Powodzenia!